AKIL VE AKILSIZLIK

DÜŞÜNME

Sizi topraktan, sonra nutfeden, sonra kan pıhtısından yaratan; sonra erginlik çağına ulaşmanız, sonra da yaşlanmanız için sizi bebek olarak dünyaya çıkaran O'dur. Kiminiz daha önce öldürülür, kiminiz de, belirtilmiş bir süreye ulaşırsınız. Belki artık düşünürsünüz. 40/67.

Göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelmesinde, insanlara yararlı şeylerle denizde süzülen gemilerde, Allah'ın gökten indirip yeri ölümünden sonra dirilttiği suda, her türlü canlıyı orada yaymasında, rüzgarları ve yerle gök arasında emre amade duran bulutları döndürmesinde, düşünen kimseler için deliller vardır. 2/164.

Allah ayetlerini düşünesiniz diye böylece açıklamaktadır.* 2/242.

De ki: "Gelin size Rabbinizin haram kıldığı şeyleri söyleyeyim: O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın, anaya babaya iyilik yapın, yoksulluk korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin, sizin ve onların rızkını veren Biziz, gizli ve açık kötülüklere yaklaşmayın, Allah'ın haram kıldığı cana haksız yere kıymayın. Allah bunları size düşünesiniz diye buyurmaktadır." 6/151.

De ki: "Allah dileseydi ben onu size okumazdım, size de bildirmemiş olurdu. Daha önce yıllarca aranızda bulundum, hiç düşünmüyor musunuz?" 10/16.

Yeryüzünde, hepsi de aynı su ile sulanan, birbirine komşu toprak parçaları, tek ve çok köklü üzüm bağları, ekinler, hurma ağaçları vardır. Fakat onları şekil ve lezzetçe birbirinden farklı kılmışızdır. Düşünen kimseler için bunda ibretler vardır. 13/4.

Hurma ağaçlarının meyvelerinden ve üzümlerden şerbet, şıra (içecek) ve güzel rızık elde edersiniz. Düşünen millet için bunda ibret vardır. 16/67.

Dirilten de, öldüren de O'dur. Gece ile gündüzün birbiri ardından gitmesi de O'nun emrine bağlıdır. Düşünmez misiniz?
 23/80.

Kör için bir sorumluluk yoktur. Topal için bir sorumluluk yoktur. Hastaya da bir sorumluluk yoktur. Evlerinizde veya babalarınızın evlerinde veya annelerinizin evlerinde veya erkek kardeşlerinizin evlerinde veya kız kardeşlerinizin evlerinde veya amcalarınızın evlerinde veya halalarınızın evlerinde veya dayılarınızın evlerinde veya teyzelerinizin evlerinde veya kahyası olup anahtarları elinde olan evlerde, ya da dostlarınızın evlerinde izinsiz yemek yemenizde bir sorumluluk yoktur. Bir arada veya ayrı ayrı yemenizde de bir sorumluluk yoktur. Evlere girdiğiniz zaman, kendinize ehlinize Allah katından bereket, esenlik ve güzellik dileyerek selam verin. Allah size ayetleri, düşünesiniz diye böylece açıklar.* 24/61.

Size korku ve ümit veren şimşeği göstermesi, gökten su indirip ölümünden sonra yeri onunla diriltmesi O'nun varlığının belgelerindendir. Bunlarda, düşünen millet için dersler vardır. 30/24.

Allah size kendinizden bir misal vermektedir: Size verdiğimiz rızıklarda, emrinizde bulunan kölelerinizin de eşit surette hak sahibi olmalarına razı olur ve birbirinizi saydığınız gibi bu ortaklarınızı sayar mısınız ? Düşünen millete ayetleri böylece uzun uzadıya açıklarız. 30/28.

KENDİ NEFSİNİ UNUTUP BAŞKASINA TEBLİĞ

Kitap'ı okuyup durduğunuz halde kendinizi unutur da başkalarına mı iyilikle emredersiniz? Düşünmez misiniz? 2/44.

AKIL YÜKÜMLÜLÜKTÜR

Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Artık, Allah'a karşı gelmekten sakınırsınız. 2/179.

Hac bilinen aylardadır. O aylarda hacca girişen kimse bilmelidir ki, hacda kadına yaklaşmak, sövüşmek, dövüşmek yoktur. Ne iyilik yaparsanız Allah onu bilir. Kendinize azık edinin, şüphe yok ki azığın en iyisi Allah korkusudur. Ey akıl sahibleri! Benden korkun. 2/197.

And olsun ki, peygamberlerin kıssalarında, aklı olanlar için ibretler vardır. Kuran uydurulabilen bir söz değildir. Fakat kendinden önceki Kitapları tasdik eden, inanan millete her şeyi açıklayan, doğru yolu gösteren bir rehber ve rahmettir.* 12/111.

Sana Rabbinden indirilenin gerçek olduğunu bilen kimse, onu bilmeyen köre benzer mi? Ancak akıl sahipleri ibret alırlar. 13/19.

Sana indirdiğimiz bu Kitap mübarektir; ayetlerini düşünsünler, aklı olanlar da öğüt alsınlar. 38/29.

Geceleyin secde ederek ve ayakta durarak boyun büken, ahiretten çekinen, Rabbinin rahmetini dileyen kimse inkar eden kimse gibi olur mu? De ki: "Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri öğüt alırlar."* 39/9.

Şeytana ve putlara kulluk etmekten kaçınıp, Allah'a yönelenlere, onlara, müjde vardır. Dinleyip de, en güzel söze uyan kullarımı müjdele. İşte Allah'ın doğru yola eriştirdiği onlardır. İşte onlar akıl sahipleridir. 39/17-18.

Allah onlara çetin bir azap hazırlamıştır. Ey inanmış olan akıl sahipleri! Allah'tan sakının; Allah size Kuran'ı indirmiştir. 65/10.

AKLETMEK

Apaçık Kitap'a and olsun ki, akledesiniz diye Kuran'ı Arapça okunan bir Kitap kılmışızdır. 43/2-3.

Allah'ın, yeryüzünü ölümünden sonra dirilttiğini bilin; size, akledesiniz diye açık açık deliller anlattık. 57/17.

Bunu onlara akılları mı buyuruyor? Yoksa onlar azgın bir millet midirler? 52/32.

Ey Kitap ehli! İbrahim hakkında niçin tartışıyorsunuz? Tevrat da, İncil de şüphesiz ondan sonra indirilmiştir. Akletmiyor musunuz? 3/65.

Ey İnananlar! Sizden olmayanı sırdaş edinmeyin, onlar sizi şaşırtmaktan geri durmazlar, sıkıntıya düşmenizi isterler. Onların öfkesi ağızlarından taşmaktadır, kalblerinin gizlediği ise daha büyüktür. Eğer aklediyorsanız, şüphesiz size ayetleri açıklad 3/118.

Geceyi gündüzü, güneşi ayı sizin istifadenize vermiştir. Yıldızlar da O'nun buyruğuna boyun eğmiştir. Bunlarda, akleden kimseler için dersler vardır 16/12.

Musa: "Eğer akledebilen kimselerseniz bilin ki O, doğunun, batının ve ikisinin arasında bulunanların Rabbidir" dedi.
 26/28

Size verilen herhangi bir şey, dünya hayatının bir geçimliği ve süsüdür. Allah katında olan daha iyi ve devamlıdır. Akletmez misiniz?* 28/60.

And olsun ki onlara: "Gökten su indirip onunla, ölümünden sonra yeri dirilten kimdir?" diye sorarsan, şüphesiz, "Allah'tır" derler. De ki: "Övülmek Allah içindir", fakat çoğu bunu akletmezler29/63.

AKLINI KULLANMAK

Siz bir kimseyi öldürmüş ve bunu birbirinize atmıştınız; oysa Allah gizlemekte olduğunuzu ortaya çıkaracaktı. 2/72.
"Sığırın bir parçasıyla ona vurun" dedik. İşte böylece Allah ölüleri diriltir ve aklınızı kullanasınız diye size ayetlerini gösterir. 2/73.

"Ey milletim! Buna karşılık sizden bir ücret istemiyorum. Benim ücretim ancak beni yaratana aittir. Akletmez misiniz?" 11/51.

Senden önce kasabalar halkından şüphesiz, kendilerine vahyettiğimiz bir takım insanlar gönderdik. Yeryüzünde dolaşmıyorlar mı ki, kendilerinden önce geçenlerin sonlarının ne olduğunu görsünler? Ahiret yurdu Allah'a karşı gelmekten sakınanlar için hayırlıdır. Akletmez misiniz? 12/109.

And olsun ki, o sizden nice nesilleri saptırmıştı, akletmez miydiniz? 36/62.

Uzun ömürlü yaptığımızın hilkatini tersine çevirmişizdir. Akletmezler mi?
 36/68.

Sabah akşam, onların yerleri üzerinden geçersiniz. Akletmez misiniz?* 37/137-138.

HİKMETİ KABUL EDEN AKIL SAHİBİ OLMAK

Hikmeti dilediğine verir. Kime hikmet verilmişse şüphesiz ona çokça hayır verilmiştir. Bundan ancak akıl sahipleri ibret alır. 2/269.

Bu Kuran, onunla uyarılsınlar ve tek bir Tanrı bulunduğunu bilsinler ve akıl sahipleri öğüt alsınlar diye insanlara tebliğ edilmiştir.* 14/52.

Katımızdan bir rahmet ve akıl sahiplerine bir öğüt olmak üzere, ona tekrar ailesini ve geçmiş olanlarla bir mislini daha vermiştik. 38/43.

Gelip geçen geceye and olsun ki, bunların her biri akıl sahibi için birer yemine değmez mi? 89/4-5

• Hayır, olarak ne yaparsanız Allah onu bilir. Azık edinin şüphesiz azığın en iyisi takvadır. Ey akıl sahipleri Benden sakının.2/197
• Hikmeti dilediğine verir. Kimede hikmet verilmişse muhakkak ona çok hayır verilmiştir. Akıl sahiplerinden başkası ibret alıp düşünmez.2/269
• Ancak Rabbinden sana indirilenin hak olduğunu bilen, kör gibi midir? Ancak akıl sahipleri öğüt alır.13/19
• Akıllı kimse, nefsinin heva ve hevesine uymayan ve ölümden sonrası için hazırlık yapandır. HADİS.
• EY Aişe! Beni ne zaman kaba buldun? Kiyamet günü, Allah Teala Hazretleri’nin yanında mevkice insanların en kötüsü, kabalığından korkarak halkın kendini terk ettiği kimsedir. HADİS.

AKLIN KABUL ETTİĞİNİ TAHRİF ETMEK

Size inanacaklarını umuyor musunuz? Oysa onlardan bir takımı Allah'ın sözünü işitiyor, ona akılları yattıktan sonra, bile bile onu tahrif ediyorlardı. 2/75.

Onlara: "Allah'ın indirdiğine uyun" denilince, "Hayır, atalarımızı yapar bulduğumuz şeye uyarız" derler; ya ataları bir şey akıl edemeyen ve doğru olmayan kimseler idiyseler? 2/170.

AKLEDEMİYENLER

İnkar edenlerin durumu, çağırma ve bağırmadan başkasını duymayarak haykıran gibidir. Sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler, bu yüzden akledemezler. 2/171.

Namaza çağırdığınızda onu alay ve eğlenceye alırlar. Bu, onların akletmeyen bir topluluk olmasındandır. 5/58.

Allah, kulağı çentilen, salıverilen, erkek dişi ikizler doğuran, on defa yavrulamasından ötürü yük vurulmayan hayvanların adanmasını emretmemiştir; fakat inkar edenler Allah'a karşı yalan uydururlar ve çoğu da akletmezler. 5/103.

Yeryüzünde dolaşmıyorlar mı ki, orada olanları akledecek kalbleri, işitecek kulakları olsun. Ama yalnız gözler kör olmaz, fakat göğüslerde olan kalbler de körleşir. 22/46.

Allah katında, yeryüzündeki canlıların en kötüsü gerçeği akletmeyen sağırlar ve dilsizlerdir. 8/22.

Aralarında sana kulak veren vardır. Sen, sağırlara, üstelik akılları da almazsa, işittirebilir misin? 10/42.

Allah'ın izni olmadıkça hiç kimse inanamaz. O, aklını kullanmayanlara kötü bir azab verir. 10/100.

Yoksa çoklarının söz dinlediklerini veya aklettiklerini mi sanırsın? Onlar şüphesiz davarlar gibidir, belki daha da sapık yolludurlar.* 25/44.

"Eğer kulak vermiş veya akletmiş olsaydık, çılgın alevli cehennemlikler içinde olmazdık" derler. 67/10.

• Küfredenler, çağırma ve bağırmadan başkasını duymadan haykırana benzerler. Onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler. Bu yüzden düşünemezler.2/171

KENDİNİ AKILLI ZANNEDEN SÜFEHA (BEYİNSİZLER)

ONLARA, ‘İNSANLARIN İMAN ETTİKLERİ GİBİ SİZ DE İMAN EDİN’ DENİLSE, ‘YANİ SÜFEHA (BEYİNSİZLERİN) İMAN ETTİĞİ GİBİ Mİ İMAN EDELİM’ DERLER. İYİ BİLİN Kİ, ASIL SÜFEHA (BEYİNSİZLER) ONLARDIR; FAKAT ONLAR BUNU BİLMİYORLAR.2/13

NEFSİNİ SEFİH YAPANDAN BAŞKA KİM İBRAHİM MİLLETİ (DİNİ)NDEN YÜZ ÇEVİRİR? ANDOLSUN Kİ BİZ O’NU (İBRAHİM’İ) DÜNYADA BEĞENİP SEÇMİŞTİK. AHİRETRTE DE O SALİHLERDENDİR. 2/140

BİLGİSİZLİK YÜZÜNDEN BEYİNSİZ (SEFİH) CE ÇOCUKLARINI ÖLDÜRENLER VE ALLAH’IN KENDİLERİNE VERDİĞİ RIZKI, ALLAH’A İFTİRA EDEREK HARAM KILANLAR ŞÜPHESİZ HÜSRANA UĞRAMIŞLARDIR. MUHAKKAK Kİ ONLAR DALALETE DÜŞMÜŞLER VE HİDAYETE ERİCİ DE DEĞİLLERDİR.6/140

İNSANLARDAN BAZI SEFİHLER, ‘ONLARI ÜZERİNDE BULUNDUKLARI KIBLEDEN ÇEVİREN NEDİR? DİYECEKLER. DE Kİ: DOĞU DA, BATI DA ALLAH’IN DIR. O, DİLEDİĞİNİ DOĞRUYA İLETİR.2/142

MEĞER BİZİM SEFİHLER (BEYİNSİZ, İBLİS VEYA CİNLERİN KAFİRLERİ) ALLAH HAKKINDA SAÇMA SAPAN ŞEYLER SÖYLÜYORLARMIŞ.73/4

ALLAH’IN SİZİN İÇİN GEÇİM KAYNAĞI YAPTIĞI MALLARINIZI AKLI ERMEZLERE (SÜFEHAYA) VERMEYİN. O MALLARLA ONLARI BESLEYİN. GİYDİRİN VE ONLARA GÜZEL ŞEYLER SÖYLEYİN.4/5

EĞER BORÇLU OLAN KİMSE AKLI ERMEZ (SEFİH), YAHUT ZAYIF YA DA KENDİSİ YAZDIRAMİYACAK DURUMDA İSE, VELİSİ ONA ADALETLE YAZDIRSIN.2/282